Op 10 oktober 2022 is er door minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid een voorstel gedaan om een wijziging in Titel XIV in Boek 2 van het Wetboek van Strafrecht te doen. De wijziging heeft betrekking op seksuele misdrijven. In het voorstel wordt beschreven welk gedrag onder welke omstandigheden tot strafrechtelijke aansprakelijkheid leidt. Seksuele misdrijven worden aangemerkt als verschillende gedragingen waarbij er sprake is van onvrijwillig, ongelijkwaardig of ongewenst seksueel contact. De strafrechtelijke bescherming tegen aanranding en verkrachting, online seksueel misbruik en seksuele intimidatie wordt verruimd. Daarnaast verruimt dit voorstel de mogelijkheden om strafrechtelijk op te treden tegen seksueel getint overlast veroorzakend gedrag door seksuele intimidatie zelfstandig strafbaar te stellen als overtreding tegen de openbare orde. Ook worden de strafmaxima voor bepaalde gedraging, zoals seksuele misdrijven tegen kinderen, verhoogd. De nieuwe wet moet ervoor zorgen dat slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag beter worden beschermd.
De tweede kamer heeft het voorstel op 4 juli 2023 aangenomen en op 19 maart 2024 is de plenaire behandeling geweest in de Eerste Kamer. De Eerste Kamer heeft ingestemd om Titel XIV in Boek 2 van het Wetboek van Strafrecht aan te passen. De nieuwe wet zal vanaf 1 juli 2024 in werking treden.
Om welke veranderingen gaat het of wat is er nieuw?
Verkrachting of aanranding
Bewijzen dat er sprake van dwang was om aan te kunnen tonen dat iemand verkracht of aangerand is, is met de nieuwe wet niet meer nodig. Als er duidelijke signalen zijn dat de ander geen seks wil, dan kan iemand strafbaar gesteld worden als diegene het seksueel contact doorzet. Voortaan is dwang wel een strafverzwarende factor, maar niet langer een vereiste voor een veroordeling voor verkrachting of aanranding. Degene die seksueel contact initieert, moet alert zijn of de ander hetzelfde wil. Als dit niet duidelijk is, moet je bij de ander nagaan hoe diegene erin staat. Dit kan moeilijk zijn, maar voorbeelden van een ontbrekende wil zijn: verbaal of fysiek afhoudend gedrag, maar kunnen ook bestaan uit non-verbale signalen of een passieve opstelling, zoals het uit angst bevriezen van het lichaam. Daarnaast kan in de nieuwe wet verkrachting niet verjaren. Slachtoffers kunnen zelf bepalen of en wanneer zij aangifte doen.
Online en offline
In de huidige maatschappij is online seksueel contact niet meer weg te denken. Doordat er een toenemend gebruik is van internet, sociale media en smartphones is het ook mogelijk om seksuele misdrijven op afstand te plegen. Met de nieuwe wet wordt onder andere het zogenoemde sexchatting strafbaar. Dit betekent dat het straks strafbaar is om kinderen van onder de 16 op een seksuele manier (online) te benaderen, maar ook 16- en 17-jarige in een kwetsbare positie. Met deze nieuwe wet kan in de voorfase van daadwerkelijk seksueel misbruik eerder worden opgetreden.
Seksuele intimidatie
Seksueel intimiderend gedrag kan voor veel mensen als onveilig worden ervaren. De nieuwe wet zorgt ervoor dat seksuele intimidatie in het openbaar als overtreding wordt bestraft. Het idee hierachter is dat iemand bepaalde straten ontwijkt of zich anders gaat kleding.
Hogere straffen
Met de nieuwe wet worden voor een aantal seksuele misdrijven ook de straffen verhoogd. Bijvoorbeeld een verkrachting van een kind jonger dan 16 jaar is nu de maximale gevangenisstraf 12 jaar, met de nieuwe wet wordt dit maximaal 15 jaar.
Slechts een eerste stap
Deze nieuwe wetgeving is een bemoedigende ontwikkeling, maar het is belangrijk om te erkennen dat dit slechts een eerste stap is op weg naar een rechtvaardiger en veiliger samenleving voor iedereen. Het blijft van cruciaal belang om voortdurend te blijven werken aan het verbeteren van de wetgeving, het versterken van ondersteuningssystemen voor slachtoffers en het aanpakken van de dieperliggende oorzaken van seksueel geweld, zoals genderongelijkheid en sociale normen die geweld en machtsmisbruik tolereren.
Als gemeenschap is het onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om een omgeving te creëren waarin seksuele misdrijven niet worden getolereerd en waar slachtoffers van seksueel geweld de steun en gerechtigheid krijgen die ze verdienen. Met deze nieuwe wetgeving zetten we een belangrijke stap in de goede richting, maar er is nog veel werk te verzetten. Laten we samen blijven streven naar een wereld waarin iedereen veilig is en waar gerechtigheid zegeviert.
Deze blog is geschreven door Fleur Pekaar. Fleur is bachelorstudent rechten aan de Juridische Hogeschool Tilburg